روش مولیگان از جمله تکنیک‌های منوال تراپی است که با کمک دست‌های فیزیوتراپ‌ها و اجرای روش‌ها و تمرین‌های تخصصی برای تسکین دردها و درمان ناهنجاری‌ها در ستون فقرات توسعه پیدا کرده است. تکنیک مولیگان در فیزیوتراپی گسترده است و برای بهبود تمامی ناهنجاری‌ها و اختلالات ایجاد شده در میان مهره‌های ستون فقرات و یا بافت‌های نرم اطراف آنها نقش دارد. با استفاده از این تکنیک می‌توانیم تمامی اندام‌های تحت تأثیر آسیب ستون فقرات را از فشار رهانیده و حتی درمان کنیم.
روش مولیگان از جمله تکنیک‌های مکانیکی در فیزیوتراپی است که بدون نیاز به ابزاری خاص و تنها با تکیه بر مهارت فیزیوتراپ در حمایت از بیمار برای انجام تمرینات خاص اجرا می‌شود. از تکنیک‌های گلاید طبیعی تا گلایدهای پایدار و… در این روش وجود دارند. البته در اجرای این تکنیک زمانی موفق هستید که پروسه معاینه بالینی به درستی انجام شده و استراتژی هدفمند برای تخصیص حرکت‌ها و تمرین‌ها بر پایه روش مولیگان تدوین شود. در این مقاله از تیم فیزیوتراپی ماهان قصد داریم تا با جزئیات کامل از تکنیک مولیگان در فیزیوتراپی صحبت کنیم.
تکنیک‌های مولیگان در فیزیوتراپی چه هستند؟
روش مولیگان با رویکرد تمرین محور ابداع شده است و در آن قرار است تا هر بیمار با توجه به نوع و شدت عارضه تمرین‌هایی خاص را تحت حمایت فیزیوتراپ انجام بدهد. به این ترتیب روش مولیگان مجموع چندین تکنیک حرکتی موبیلیزیشن است که با هدف درمان اختلالات در ستون فقرات تجویز می‌شود. همچنین از این حرکت‌های کششی یا فشاری محور برای درمان اندام‌های نرم تحت تنش و آسیب ستون فقرات نیز استفاده می‌کنند. به این ترتیب که در صورت اجرای درست قادر است تا عضلات و بافت‌های تحتانی ستون فقرات را از حالت تنش خارج کرده و رها سازد.
تکنیک‌های تعریف شده در روش مولیگان متنوع هستند. بخش بزرگی از این تکنیک‌ها شامل تمرینات کششی گلایدهای طبیعی (NAGS) هستند. در عین حال ممکن است فیزیوتراپ با توجه به نوع عارضه ستون فقرات انجام تمرینات بر پایه گلایدهای طبیعی پایدار (SNAL) را تجویز کند. البته بخش پررنگی از ماجرا مربوط به اجرای تکنیک‌های مؤثر موبیلیزیشن است. در هر حال لازم است تا بیمار تحت معاینه بالینی کامل قرار گرفته تا تکنیک درمانی مؤثر و متناسب با نوع درد او در روش مولیگان بررسی شود. اما در کل این روش برای اجرای حرکت‌ها و موبیلیزیشن بافت‌های هم‌بندی در بخش پشتی ناحیه ستون فقرات هستند و تا اندام‌های تحتانی ستون فقرات بالای بخش لگنی ادامه پیدا می‌کنند.
چگونگی اثربخشی روش مولیگان در فیزیوتراپی
روش مولیگان با اجرای حرکت‌های کششی و تمرینات خاص ستون فقرات انجام می‌شود و در کل برای تسکین دردها و درمان مشکلات ایجاد شده در مهره‌ها و بافت نرم اطراف ستون فقرات است. در شرایط کلی روش مولیگان یک تکنیک برای ستون فقراتی است که آسیب جدی ندیده اما مهره‌ها و بافت نرم اطراف آن تحت تنش زیادی قرار دارند. در عین حال این تنش‌ها مانند اسپاسم و یا انقباض عضلانی باعث کاهش دامنه حرکتی ستون فقرات شده است. از این رو می‌توانیم با استفاده از تکنیک مولیگان در فیزیوتراپی برای افزایش دامنه حرکت ستون فقرات بدون خطر تشدید دردها و همچنین بدون خطر آسیب اندام‌های تحت تنش استفاده کنیم. به این ترتیب اجرای تمرینات کششی و فشاری مولیگان باعث قرارگیری مهره‌های کمر در جای طبیعی شده که برای بازیابی حرکت و رسیدن به روال طبیعی بدن نقش مؤثری دارد.
مزایای بهره‌مندی از روش مولیگان
تکنیک مولیگان در فیزیوتراپی لزوماً برای هر نوع درد کمر و هر نوع ناهنجاری تجویز نمی‌شود. این روش تنها برای ستون فقرات بدون آسیب جدی و برای رفع فشار از روی آن مفید است. در کل مزایای بهره‌مندی از روش مولیگان در فیزیوتراپی به قرار زیر هستند.
- در کاهش دردهای ستون فقرات از جمله درد گردن و یا درد کمر مؤثر است.
- دامنه حرکتی از دست رفته ستون فقرات را بازیابی کرده و بیماران را به زندگی عادی باز می‌گرداند.
- یک روش غیرتهاجمی است که بدون نیاز به ابزار و یا دستگاهی خاص سطح عملکرد ستون فقرات را افزایش می‌دهد.
- برای از تنش خارج کردن بافت‌های نرم تحتانی ستون فقرات سودمند است.
فیزیوتراپی مولیگان برای چه کسانی مفید است؟
روش مولیگان در کل برای بازیابی دامنه حرکت و تسکین دردها در ناحیه ستون فقرات تجویز می‌شود و برای افرادی مفید است که از عارضه‌های متوسط ستون فقرات بدون ایجاد آسیب‌های جدی مانند پارگی و یا بیرون زدگی دیسک رنج می‌برند. این افراد می‌توانند از تکنیک مولیگان در فیزیوتراپی استفاده کنند.
- برای تسکین تمامی دردهای کمری، گردنی و حتی درد در دیگر مفاصل بدن مفید است.
- برای رفع سفتی مفاصل در مهره‌های کمر و گردن ستون فقرات و همچنین رفع سفتی مفاصل در پاها و بازوها مفید است.
- برای افرادی که با محدودیت دامنه حرکتی در ستون فقرات از پشت گردن تا کمر مواجه هستند، سودمند است.
- عموم افراد با عارضه‌ها از قبیل گرفتگی و اسپاسم عضلات می‌توانند از این تکنیک استفاده کنند.
روش مولیگان در تکنیک‌های منوال تراپی
روش مولیگان از زیرشاخه درمان دستی یا منوال تراپی قرار دارد. قاعدتاً برای آشنایی با تکنیک‌های مولیگان لازم است تا اطلاعات کاملی از منوال تراپی داشته باشیم.
منوال تراپی یا همان درمان‌های دستی مجموعه روش‌ها و تکنیک‌هایی است که بدون نیاز به ابزاری خاص و بدون نیاز به جراحی و تنها با اجرای تمرینات و حرکات با حمایت دست فیزیوتراپ انجام می‌شود. این حرکات و تمرینات می‌توانند جنبه‌های کششی، فشاری، تقویتی و یا قرار گرفتن اندام‌ها در شرایط مختلف داشته باشند. روش مولیگان یکی از مؤثرترین تکنیک‌های منوال تراپی است که با اعمال نیرو در اندام آسیب دیده کار می‌کند. به شکلی که این نیرو کاملاً محاسبه شده و به اندازه از زاویه مناسب توسط فیزیوتراپ به اندام آسیب دیده مانند ستون فقرات اعمال خواهد شد. به این ترتیب شرایطی فراهم است که دردهای ستون فقرات تسکین پیدا کرده و حتی محدودیت‌های حرکتی و عملکردی از بین می‌روند.
روش بالینی اجرای تکنیک مولیگان
اگر چه روش مولیگان بر پایه فشار فیزیکی اندام‌ها از قبیل ستون فقرات است؛ اما لزوماً هر نوع فعالیت و تمرین به اجرای صحیح این روش نمی‌انجامد. برای اجرای درست تکنیک‌های حرکتی مولیگان به معاینه و بررسی بالینی بیماران نیاز داریم. چرا که لازم است تا با توجه به نوع عارضه، شدت عارضه و حتی شرایط سنی و اندامی بیمار برای انتخاب نوع حرکت و مقدار شدت آن و حتی دامنه اجرای آن اقدام کنیم. روش بالینی اجرای تکنیک مولیگان با معاینه اولیه بیمار آغاز خواهد شد.
در این معاینه فیزیوتراپ شرایط اولیه را بررسی کرده و دامنه حرکتی و محدودیت‌های ایجاد شده را ارزیابی خواهد کرد. استراتژی اجرای حرکت‌ها بر پایه مولیگان باید مطابق با شرایطی باشد که بیمار طی آن مقدار درد کمتری را تجربه کند. در عین حال ممکن است که در مسیر درمان بارها مراحل و چگونگی اجرای حرکت‌ها در تکنیک مولیگان تغییر کند. این همه بستگی به شرایط بیماران و طی شدن روند درمان آنها دارد.
توصیه‌هایی برای بهره‌مندی از روش مولیگان در فیزیوتراپی
اثربخشی تکنیک مولیگان در فیزیوتراپی اثبات شده است؛ اما زمانی کارایی عالی دارد که با بررسی دقیق شرایط بیمار و ارزیابی کامل نوع و شدت آسیب و عارضه انجام شود. در غیر این صورت و با اجرای غیراصولی همواره خطر تشدید عارضه وجود دارد. لذا توصیه می‌کنیم که برای اجرای تکنیک‌های درمان مولیگان از خدمات فیزیوتراپی افراد ماهر و آموزش‌دیده استفاده کنید. در این‌باره می‌توانید از مهارت تیم فیزیوتراپی گروه ماهان بهره‌مند شوید. در تیم فیزیوتراپی ماهان با بررسی دقیق نوع عارضه و شدت آن جهت بهترین استراتژی درمان از طریق روش مولیگان و یا هر روش منوال تراپی که اصلح‌تر است، اقدام خواهیم کرد.
