ریلیز کردن کمر از جمله تکنیک‌های منوال تراپی است که برای باز کردن نقاط ماشه‌ای از بافت فاشیا و آزادسازی بافت همبندی عضلانی کمر کارایی دارد. این تکنیک‌ها برای درمان و یا تسکین دردها ناشی از میو فاشیال هستند. سندرم درد میو فاشیال نوعی اختلال حرکتی است که در اثر تحریک، حساسیت و در کل سفت شدن بافت های فاشیا در نواحی عضلانی بدن ایجاد می‌شود. فاشیا یک نوع بافت همبندی است که سراسر عضلات بدن را در بر گرفته‌اند. اما گاهاً همین پرده‌های نازک فاشیا سفت و سخت شده که بر بافت ماهیچه‌ای فشار وارد می‌کنند. در این صورت دامنه حرکت ماهیچه‌ها محدود است و دردهای مزمن فاشیال ظاهر می‌شوند. بخشی از این دردها مربوط به سخت شدن فاشیا در نواحی عضلات کمر است.
از تکنیک‌های ریلیز کردن کمر برای رهاسازی نقاط ماشه‌ای مایو فاشیال عضلات کمر استفاده می‌کنند. در این مقاله از تیم کارشناسی فیزیوتراپی ماهان نیز قصد داریم تا تمامی نکات کاربردی و درمان مایو فاشیال ریلیز کمر را تشریح کنیم.
تاریخچه و زمینه‌های شکل‌گیری تکنیک‌های ریلیز
ریلیز کردن تکنیک‌هایی بر پایه الگوهای تخصصی ماساژ است و با هدف رهاسازی عضلات تجویز می‌شود. این نوع تکنیک‌های آزادسازی بافت همبندی عضلانی برای اولین‌بار در سال ۱۹۵۰ مطرح شد. در آن سال‌ها پزشکان متوجه یکسری محدودیت‌های بافتی بودند که امکان درمان مستقیم برای آنها وجود نداشت. این در حالی بود که تحریک عصبی درد در ناحیه تحت تنش عضلانی و آسیب دیده بسیار زیاد بود.
تکنیک‌های ریلیز با توجه به این نکته برای باز کردن گره‌های عصبی و عضلانی با تمرکز بر کاهش فعالیت اعصاب یا عضلات توسعه پیدا کرد. در این نوع تکنیک‌ها از قابلیت تغییر جهت جریانات عصبی برای رفع گرفتگی و تسکین درد و التهاب استفاده شده است.
فاشیا چه نوع بافتی است؟ و چرا محدود کننده است؟
قبل از بررسی تکنیک ریلیز کردن کمر بهتر است دلایل گرفتگی عضلات در این ناحیه را بررسی کنیم. بخش بزرگی از محدودیت‌های حرکتی و در کل گرفتگی عضلات کمر مربوط به التهاب بافت همبندی فاشیا است. این فاشیا یک لایه نازک از بافت همبندی است که تمامی اندام‌ها، رگ‌های خونی، استخوانی، فیبرهای عصبی و البته تمامی ماهیچه‌ها را در برگرفته است. این بافت نازک باعث انسجام اندام‌ها شده و در عین حال از قابلیت ارتجاعی مناسب حین حرکت ماهیچه‌ها برخوردار است.
در مواردی که بافت فاشیا ملتهب شده و یا بیش از حد ضخیم است، تا جاییکه مقدار چسبندگی آن زیاد باشد، قدرت ارتجاعی به شدت کاهش پیدا می‌کند. در این صورت بافت فاشیا در ناحیه اطراف ماهیچه‌ها سفت و خشک شده و از تداوم حرکت آنها جلوگیری خواهد کرد. تکنیک‌های ریلیز کردن کمر برای رهاسازی خشک و محدود بافت فاشیا است. در واقع ریلیز کردن نوعی حرکت‌های دستی برای رهاسازی بافت‌های سخت شده است و در افزایش انعطاف پذیری بافت فاشیا نیز کاملاً تأثیرگذار است.
مراحل اجرای ریلیز کردن کمر چگونه است؟
ریلیز کردن کمر با استفاده از انواع مانورهای دستی به شکل ماساژهای خاص در ناحیه کمر انجام می‌شود. به شکلی که فیزیوتراپ حین ماساژ هدفمند خود می‌تواند مناطق سفت شده از بافت‌های عضلانی ناحیه کمر را رها سازد. اساس اجرای این تکنیک تماماً بر پایه اجرای منظم و آگاهانه ماساژهای عمیق و کششی در نواحی تحت فشار و گرفتگی کمر است. درمانگر با متمرکز شدن بر روی نقاط ماشه‌ای برای اعمال فشار و رفع سفتی بافت‌های عضلانی اقدام می‌کند.
معمولاً ریلیز کردن کمر با هدف آزادسازی بافت‌های همبندی عضلانی طی چند جلسه انجام می‌شود. در هر جلسه نیز درمانگر ترتیبی از مانورهای دستی و ماساژهای مناسب رفع تنش را انجام داده تا از رهاسازی کامل بافت‌های تحت فشار اطمینان کسب کند. بخش بزرگی از این ماساژها در نواحی دردناک کمر هستند. اما گاهاً ممکن است که به تشخیص فیزیوتراپ ماساژهای ریلیز کردن کمر در نواحی دور از نقاط درد و یا گرفتگی انجام شود. چرا که بافت‌های فاشیا پهنه بزرگی از عضلات ناحیه کمر را در بر گرفته و گاهاً ریشه درد برخی نقاط را باید در جایی دیگر از نواحی کمر جستجو کنیم.
ریلیز کردن کمر برای چه کسانی مفید است؟
ریلیز کردن کمر مجموعه حرکات و ماساژها برای آزادسازی بافت همبندی عضلانی است. قاعدتاً افراد با مشکلات گرفتگی عضلات، خشکی بافت فاشیا و یا کوتاهی عضلات می‌توانند از تکنیک مایو فاشیال ریلیز نیز برای کاهش دردها و درمان خود استفاده کنند. از این رو ماساژها بر پایه ریلیز کردن کمر مناسب افراد با عارضه‌ها مانند بیرون‌زدگی و یا پارگی دیسک کمر نیست. در این صورت افرادی می‌توانند از تکنیک‌های ماساژ ریلیز کردن کمر استفاده کنند که ساختار اسکلتی و بافت غضروفی سالمی دارند؛ اما به دلایلی مانند التهاب بافت فاشیا عضلات ناحیه کمر آنها تحت تنش قرار گرفته است. به این ترتیب مایو فاشیال ریلیز برای افراد با محدودیت حرکتی از طریق سفت شدن بافت‌های عضلانی مفید است. تشخیص این نکته بر عهده فیزیوتراپ است . بدون آگاهی و یا عدم معاینه دقیق هرگز برای مانورهای دستی مایو فاشیال ریلیز اقدام نکنید.
افرادی که نباید تحت درمان ریلیز کردن کمر باشند
ماساژ درمانی مانند ریلیز کردن با هدف آزادسازی بافت‌های همبندی عضلانی برای این افراد مناسب نیست:
- افرادی که با شکستگی استخوان مواجه هستند و یا در دوره نقاهت درمان شکستگی به سر می‌برند.
- افرادی که مبتلا به پوکی استخوان هستند و احتمال شکسته شدن استخوان آنها تحت فشار حرکت‌ها و مانورهای ریلیز زیاد است.
- افرادی که از سوختگی و یا جراحات با زخم‌های دردناک رنج می‌برند.
- افرادی که به عارضه‌ها از قبیل ترومبوزورید عمقی و ورید عمقی مبتلا هستند.
- افرادی که لازم است تا داروهای رقیق کننده خون را مصرف کنند.
- افراد مستعد مواجهه با آسیب های عصبی
در کنار این محدودیت‌ها لازم است تا برخی نکات و عوارض از قبیل احتمال خون ریزی داخلی، فلج موقت و یا مشکلات در حرکت ماهیچه‌ای را مد نظر داشته باشید. البته عموم این عوارض به دلیل انجام غیرحرفه‌ای تکنیک‌های مایو فاشیال ریلیز است.
اهمیت ریلیز کردن کمر در فیزیوتراپی
ریلیز کردن کمر برای هر بیمار با سابقه درد حاد یا مزمن در اثر گرفتگی عضلات خصوصا خشکی و یا سفت شدن بافت‌های همبندی فاشیا سودمند است. اما در هر حال لازم است تا منشأ شکل‌گیری دردهای مزمن و یا گرفتگی‌ها مشخص باشد. به عنوان مثال شرایط عضلانی و محدودیت‌های حرکتی یک بیمار با تصادفات شدید و یک بیمار در اثر تمرینات ورزشی متفاوت است. بنابراین لازم است تا قبل از آغاز پروسه ریلیز کردن کمر ناحیه آسیب دیده توسط پزشک و فیزیوتراپ معاینه گردد. در این معاینه تأثیر بیماری‌های زمینه‌ای و یا شکل‌گیری آسیب از جمله حوادث و یا تمرینات ورزشی بررسی خواهد شد. به طور کلی از ریلیز کردن در فیزیوتراپی برای اهداف زیر استفاده می‌کنند:
- درمان بدون اعمال فشار مضاعف روی بافت‌ها
- قرار دادن عضلات و حتی مهره‌های ستون فقرات در مناسب‌ترین حالت
- کمک به مطلوب شدن عملکرد هر عضو بدن بدون اعمال نیروی مداخله‌گر
- کمک و تأثیر در افزایش دامنه حرکتی
توصیه‌هایی برای استفاده از ریلیز کردن کمر
اگر از دردهای مزمن عصبی و عضلانی و حتی خشک فاشیا در ناحیه کمر رنج می‌برید، قطعاً استفاده از تکنیک‌های ریلیز کردن سودمند است. اما به هر حال لازم است تا نوع عارضه و شدت آن توسط پزشک و فیزیوتراپ با جزئیات بررسی شوند.
دقت کنید که اجرای ریلیز کردن کمر در هر نوع شرایطی سودمند نیست. مثلاً در مواقعی مانند بدخیمی سیستمیک و یا آئوریسم، آئورت شکم و حتی قفسه سینه، بروز آرتروز حاد و وجود زخم‌های باز نکاتی هستند که مانع از اجرای این روش می‌شوند. به هر حال توصیه می‌کنیم که جهت بهره‌مندی از تکنیک های ریلیز کردن برای آزادسازی بافت‌های همبندی عضلانی و تسکین دردهای کمر هر نوع اقدام ماساژ درمانی را زیر نظر فیزیوتراپ آگاه انجام دهید. جهت خدمات ریلیز کردن کمر می‌توانید از تیم کارشناسی فیزیوتراپی ماهان استفاده کنید.
