بسیاری از دردهای مزمن استخوانی و مفصلی که ریشه های غضروفی دارند، با استفاده از روش‌های درست فیزیوتراپی قابل درمان هستند. زانو درد و شانه درد در فهرست متداول‌ترین عارضه‌ها قرار دارند که شرایط زندگی عادی را برای هر کسی مشکل و حتی ناممکن می‌سازند. درمان زانو درد به همراه درمان شانه درد با استفاده از تکنیک‌های مدرن و تخصصی فیزیوتراپی امکان پذیر است.
زانو درد می‌تواند در اثر ضربه و یا فشارهای مکرر و حتی آسیب دیدگی‌های جزئی که حالا با گذشت زمان مزمن شده‌اند، ظاهر شود. شانه درد نیز می‌تواند ریشه در ضربه و یا فشارهایی مداوم از قبیل شرایط نامناسب بدن در دراز مدت داشته باشد. برای چنین دردهایی لازم است تا از خدمات درمان زانو درد و شانه درد بهره‌مند شوید. البته نوع پروسه درمان و اجرای روش‌های فیزیوتراپی کاملاً وابسته به نوع آسیب دیدگی، مقدار تخریب بافت غضروفی و یا استخوانی و در نهایت اختلال حرکتی ایجاد شده دارد که باید با صلاح دید ارتوپد و تشخیص فیزیوتراپ انجام پذیرد. برای برخورداری از هر نوع خدمات درمانی زانو درد و شانه درد می‌توانید از مرکز فیزیوتراپی ماهان استفاده کنید. این خدمات درمانی به قرار زیر هستند.
بررسی نوع زانو درد
اولین قدم برای اجرای خدمات درمان زانو درد بررسی نوع آسیب است. تیم فیزیوتراپی با اطلاع از نوع عارضه و شدت آن می‌تواند بهترین روش درمانی را در پیش بگیرد. در گروه فیزیوتراپی ماهان با دقت و روش‌های تشخیص حرفه‌ای نوع و شدت درد تعیین خواهد شد. انواع این دردها به قرار زیر هستند:
- زانو درد حاد
- زانو درد تحت حاد
- زانو درد مزمن
زانو درد حاد
به دردهای شدید ناحیه زانو گفته می‌شود که در حد فاصل ۱ الی ۷ روز پس از حادثه رخ می‌دهند. در این بازه چاره‌ای جز استراحت به زانو ندارید. البته نوع استراحت و شرایط قرارگیری زانو در بهبود ساختارهای آسیب دیده کاملاً تأثیرگذار است. معمولاً دوره‌های درمان حرکتی پس از طی شدن این مرحله از زانو درد آغاز می‌شود.
زانو درد تحت حاد
به دردهای زانو در حد فاصل ۲ الی ۶ هفته پس از حادثه گفته می‌شود. این بازه مرحله کلیدی برای درمان مؤثر بخش‌های آسیب دیده است. فیزیوتراپ آگاه در این بازه با توجه به شدت حادثه و نوع آسیب از ورزش و یا ماساژ ملایم برای بهبود حرکتی زانوی آسیب دیده استفاده می‌کند.
زانو درد مزمن
به دردهای زانو در حد فاصل ۸ الی ۱۲ هفته پس از حادثه گفته می‌شود. این دردها در طول این دوره طولانی مزمن شده و از بین نمی‌روند. فرد آسیب دیده لازم است تا حتماً توسط پزشک ارتوپد معاینه شود. از طرفی روش‌های فیزیوتراپی از چگونگی استراحت زانو تا انجام حرکت‌های اصلاحی در شرایط مزمن کاملاً تخصصی است و همراه با بررسی دقیق موضع آسیب دیده انجام می‌شود.
مراحل خدمات فیزیوتراپی برای درمان زانو درد
مراحل فیزیوتراپی درمان زانودرد پس از ارجاع دکتر ارتوپد آغاز می‌شود که لازم است تا نوع درد، مقدار و شدت آسیب زانو به درستی تشخیص داده شود. در عین حال لازم است تا یک پروسه دقیق برای مدیریت درمان زانو درد پیش بینی شود. درمان با بررسی علایم درد و نوع مشکلات حرکتی ایجاد شده آغاز خواهد شد. فیزیوتراپ از شما درباره سابقه مشکل شما و عوامل تشدید کننده درد و تسکین کننده صحبت خواهد کرد. در این مرحله لازم است تا سوابق پزشکی بیمار به طور کامل بررسی شود.
خدمات معاینه زانو در فیزیوتراپی
معاینه براساس معیارهای فیزیوتراپی از مهمترین مراحل درمان زانو درد است. فیزیوتراپ براساس معاینات خود می‌تواند نوع روش درمانی و تکنیک‌های فیزیوتراپی را اجرا نماید. این معاینات در مراحل مقدماتی درمان زانو درد به قرار زیر هستند:
- لمس کردن ناحیه درد
- بررسی نحوه راه رفتن فرد
- اندازه‌گیری و بررسی دامنه حرکت پاها
- اندازه‌گیری قدرت پاها
- بررسی شرایط تعادل بدن
- اندازه‌گیری و بررسی نوع تورم
- انجام تست‌های ویژه در شرایط خاص
لمس کردن ناحیه درد
فیزیوتراپ با دست‌های خود ناحیه درد و بخش آسیب دیده اطراف زانو را لمس می‌کند. در این مرحله از معاینه هر نوع ناهنجاری، توده و یا بیرون زدگی ارزیابی خواهد شد. همچنین از طریق لمس می‌توان دردناک بودن نقاط آسیب‌دیده را ارزیابی کرد.
بررسی نحوه راه رفتن
فیزیوتراپ از مهارت کافی برای تشخیص الگوی درست راه رفتن برخوردار است. کافی است تا در مقابل یک فیزیوتراپ ماهر اندکی راه بروید تا تمامی ناهنجاری‌های حرکتی در محل زانوی آسیب دیده بررسی شود. این مرحله از معاینه کاملاً تخصصی بوده و تأثیر مستقیم بر تشخیص و تعیین تکنیک مناسب فیزیوتراپی دارد.
اندازه‌گیری و بررسی دامنه حرکت پاها
منظور از دامنه حرکت حداکثر مقدار خم شدن و یا صاف شدن زانوها است. فیزیوتراپ‌ها با استفاده از ابزارهای خاصی می‌توانند محدوده حداکثر حرکت زانو را اندازه‌گیری کنند. اطلاعات این مرحله از معاینه زانو در تشخیص نوع آسیب و تعیین روش درمانی امری کلیدی است.
اندازه‌گیری قدرت پاها
این مرحله از معاینه برای بررسی سالم بودن و یا آسیب دیدن اتصالات عضلانی اطراف زانو است. در این مرحله فیزیوتراپ بررسی می‌کند که آیا ضعف و یا عدم تعادل عضلانی باعث درد زانو شده و یا بخشی از اتصالات عضلانی در ناحیه زانو آسیب دیده و یا پاره هستند.
بررسی شرایط تعادل بدن
مشکلات زانو عموماً به عدم تعادل بدن ختم می‌شود. هر اندازه آسیب زانو بیشتر باشد، شدت به هم خوردن تعادل بدن نیز بیشتر است. فیزیوتراپ با بررسی تعادل می‌تواند مقدار تنش و فشار بیش از حد زانو را ارزیابی کند.
اندازه‌گیری و بررسی نوع تورم
در بسیاری از موارد پس از آسیب ناحیه زانو تورم دیده می‌شود که نوع و مقدار آن نشانه عمق و موضع آسیب دیده است. فیزیوتراپ با بررسی نوع تورم می‌تواند در مورد شرایط ناحیه آسیب‌دیده و حتی روش‌های درمان زانو درد اقدام کند.
روش‌های درمان زانو درد چه هستند؟
پس از طی شدن مراحل معاینه فاز درمانی از طریق روش‌های فیزیوتراپی آغاز می‌شود. فیزیوتراپ با توجه به نتایج معاینه در مورد موضع آسیب دیده تصمیم‌گیری خواهد کرد و روش درمانی مناسب را اتخاذ می‌کند. اما در نهایت موفقیت درمان زانو درد از طریق روش‌های فیزیوتراپی به همکاری افراد بستگی دارد. این روش‌ها شامل درمان‌های پاسیو (غیرفعال) و درمان‌های اکتیو (فعال) است. در بسیاری از موارد فیزیوتراپ انجام برخی از حرکت‌های ورزشی را با هدف تقویت عضلات ناحیه زانو توصیه خواهد کرد.
انجام حرکت‌های خاص ورزشی مهمترین تکنیک درمانی زانو درد است. اما در موازات حرکت‌های ورزشی ممکن است که فیزیوتراپ انجام برخی دیگر از روش‌های درمانی را توصیه کند. از قبیل:
- درمان اولتراسوند
- درمان تحریک الکتریکی
- درمان با تکنیک نوار حرکتی
- شوک گرمایی و یا سرمایی
- ماساژ درمانی
هر کدام از این روش‌ها با توجه به نوع موضع آسیب دیده و عمق و شکل درد زانوها تجویز خواهد شد. در عین حال ممکن است که به صلاح دید فیزیوتراپ از چند تکنیک موازی در امتداد حرکت‌های بازیابی انجام شود. دقت کنید که هدف نهایی از درمان زانو درد بازیابی تحرک عادی و قدرت کافی زانو است. لذا تمرکز فیزیوتراپ در اجرای درد روش‌های اصلاح حرکتی و تقویت عضلانی است.
تمرین‌های استاندارد برای درمان زانو درد
تمرین‌های فیزیوتراپی زانو بهترین روش درمانی زانو درد است. برای این منظور طیف کاملی از انواع حرکت‌های اصلاحی و یا حرکت‌ها برای تقویت عضلات اطراف زانو پیش بینی شده است. انجام اصولی این حرکات باعث کاهش فشار بر روی مفصل زانو خواهد شد. البته انتخاب نوع حرکت، روش اجرای حرکت، تعداد اجرای حرکت و دوره انجام آن به عهده فیزیوتراپ است. لذا در صورت زانو دردهای مزمن هرگز این حرکت‌ها را بدون مشورت فیزیوتراپ انجام ندهید. مؤثرترین تمرین‌ها برای درمان زانو درد به قرار زیر هستند:
1. حرکت پل:
یک حرکت مؤثر در تقویت عضلات اطراف زانو است که در روش انجام آن فرد به پشت دراز کشیده و هر دو زانوی خود را خم می‌کند. لازم است تا موقعیت پاها با استخوان لگن فاصله داشته باشد. در این شرایط باید باسن را منقبض کرده و تا حد ممکن بالا بیاورید. این حرکت باعث درگیر شدن همسترینگ و عضلات باسن شده که در تقویت عضلات منتهی شده به زانو تأثیرگذار است.
2. حرکت بلند کردن مستقیم پاها:
در اجرای این حرکت فیزیوتراپ از بیمار می‌خواهد که به پشت دراز کشیده و یک زانوی خود را خم کند و پای دیگر را روی زمین صاف بگذارد. در این شرایط باید زانوی پای صاف را سفت کرده و تا ارتفاع زانوی خم شده بالا بیاورید. این حرکت باعث تقویت عضلات چهارگانه زانو خواهد شد.
3. حرکت استپ آپ:
یک حرکت خیلی ساده اما خیلی مؤثر برای تقویت عضلات و در نهایت درمان زانو درد است. این حرکت با بالا و پایین رفتن بر روی یک سطح مرتفع مانند جعبه و یا پله انجام می‌شود. برای اجرای این حرکت باید ابتدا یک پا و سپس پای دیگر را روی پله قرار داده و همین ترتیب را در پایین آمدن ادامه دهید. ارتفاع پله به تشخیص فیزیوتراپ تعیین خواهد شد. در عین حال با پیشرفت مسیر درمان می‌توانیم ارتفاع پله را افزایش دهیم. فیزیوتراپ‌ها این حرکت را برای تقویت عضله پهن میانی و برای ثبات کشکک تجویز می‌کنند.
4. حرکت اسکات با توپ و دیوار:
یکی دیگر از حرکت‌های مؤثر درمان زانو درد است که با قرار دادن یک توپ بین کمر و دیوار اجرا می‌شود. فیزیوتراپ از بیمار می‌خواهد که استخوان ران پاها را از هم دور کرده و سپس باسن و زانوهای خود را خم کند. در شرایطی که ران‌ها تقریباً موازی سطح زمین هستند، پشت خود را صاف نگه داشته و زانوها را روی مچ پا قرار دهد. سپس با انقباض باسن به حالت اولیه خود بازگردد.
5. حرکت راه رفتن مورب:
این حرکت برای هر نوع درد زانو تجویز نمی‌شود و عموماً در دسته‌بندی حرکت‌های اصلاحی پیشرفته پس از طی شدن مرحله مقدماتی درمان زانو درد قرار دارد. در اجرای این حرکت فیزیوتراپ دور قوزک پا را با یک نوار می‌بندد. سپس از بیمار می‌خواهد که به حالت اسکات بنشیند. در این شرایط وزن بدن بر روی پاشنه پا وارد خواهد شد. حالا بیمار باید به طرفین حرکت کرده و بر روی باسن خود تمرکز کند. بهترین حالت برداشتن ۱۰ قدم به سمت راست و سپس ۱۰ قدم به سمت چپ در این شرایط است.
مدت اجرای خدمات درمان زانو درد چه مقدار است؟
فیزیوتراپی درمان زانو درد یک پروسه نسبتاً طولانی است که با هدف تقویت عضلات و اصلاح حرکتی محل زانوها انجام می‌شود. دقت کنید که پزشک ارتوپد پس از معاینات خود تنها مواردی که امکان اصلاح و درمان به روش غیر جراحی دارند را برای فیزیوتراپی معرفی می‌کند. لذا زمانی که به صلاح دید ارتوپد در نزد فیزیوتراپ‌ها هستید، مطمئن باشید که اجرای روش‌های درمانی مؤثر را در پیش گرفته‌اید. اما لازم است تا با فیزیوتراپ همکاری کرده و مدت زمان اجرای درمان را به طور کامل سپری کنید. معمولاً پروسه اجرای فیزیوتراپی درمان زانو درد برای ۲ الی ۳ بار در هر هفته و به مدت حداقل ۶ هفته تنظیم می‌شود. البته مدت اجرای این پروسه وابسته به نوع و شدت آسیب زانو و چگونگی اختلالات حرکتی ایجاد شده دارد.
تکنیک‌های فیزیوتراپی برای درمان شانه درد
عوامل متعددی در ایجاد درد شانه تأثیرگذار هستند. یک فشار ناگهانی، تکرار حرکت‌های سخت و آسیب زننده به علت شرایط شغلی، افزایش سن و… در ایجاد درد شانه نقش دارند. گاهی این درد ریشه‌هایی در دیگر نقاط بدن مثلاً عصب گردن و یا عضلات دوسر بازو و… دارد. پیدا کردن علت شانه درد در درمان آن از طریق روش‌های فیزیوتراپی اهمیت بالایی دارد. مهمترین علت‌ها برای شانه درد به قرار زیر هستند:
- آرتروز گردن
- پارگی غضروف
- پارگی روتاتورکاف
- گرفتگی و التهاب عصب گردن یا شانه
- شکستگی و یا آسیب به استخوان شانه یا بازو
- در رفتن شانه
- آسیب‌های نخاعی
- حملات قلبی
روش‌های معاینه درد شانه در فیزیوتراپی
خدمات درمان شانه درد در فیزیوتراپی با بررسی دقیق و معاینه کامل ناحیه آسیب دیده انجام می‌شود. معاینه فیزیکی شانه اولین اقدام است تا از این طریق وجود هر نوع مشکل ساختاری را بررسی کنند. در این معاینه فیزیوتراپ احتمال ریشه‌های درد از جانب ستون فقرات و یا گردن را بررسی خواهد کرد.
مرحله دوم معاینه با بررسی دامنه حرکتی شانه بیمار انجام می‌شود. در این مرحله قدرت و انعطاف پذیری شانه از طریق حرکت دادن بازوها به روش‌های مختلف مانند حرکت بالای سر، در سراسر بدن، پشت سر و یا چرخش‌های ۹۰ و ۱۸۰ درجه‌ای بررسی خواهد شد. همچنین برای اطمینان از ریشه‌های درد ایجاد شده، بررسی برخی آزمایش‌ها مانند تصویربرداری اشعه ایکس، ام آر آی، سی‌تی‌اسکن و… توسط فیزیوتراپ انجام می‌شود.
روش‌های فیزیوتراپی برای درمان شانه درد
با طی شدن مراحل معاینه مرحله فیزیوتراپی شانه با هدف تقویت عضلات اطراف شانه و بهبود عملکرد و تحرک آن آغاز می‌شود. فیزیوتراپ‌ها با بررسی نتایج معاینات اولیه در مورد انتخاب نوع روش درمانی تصمیم‌گیری می‌کنند. این روش‌ها می‌تواند مجموعه درمان‌های غیر حرکتی و یا حرکتی باشد. در عین حال مجموعه ورزش‌ها و حرکت‌های کششی برای تقویت عضلات شانه توسط فیزیوتراپ توصیه خواهد شد.
روش‌های فیزیوتراپی برای درمان شانه درد کاملاً مؤثر هستند و در صورت اجرای صحیح حتی از انجام جراحی در موارد آسیب‌های شدید جلوگیری می‌کند. در عین حال روش‌های درمان فیزیوتراپی برای شانه درد در سالمندان بسیار مؤثر است. این روش‌ها در خدمات فیزیوتراپی برای درمان شانه درد به قرار زیر هستند:
- یخ و گرما درمانی
- درمان‌های دستی
- انجام حرکت‌های کششی
- اجرای حرکت‌های تقویت شانه
- موبیلیزاسیون مفصل شانه
- اولتراسوند درمانی
- تحریک‌های الکتریکی
- استفاده از چسب و یا نوار حرکتی
- اصلاح حرکت‌ها
1. یخ و گرما درمانی
تحریک سرمایی و یا گرمایی موضع آسیب دیده از روش‌های مؤثر فیزیوتراپی است. کمپرس یخ برای کاهش التهاب و تورم شانه مفید است و در تسکین دردهای ناحیه شانه خصوصاً دردهای حرکتی تأثیرگذار است. گرما درمانی نیز از دیگر روش‌های مؤثر برای تسکین درد و باز شدن عضلات در ناحیه شانه است.
ترتیب استفاده از تکنیک‌های یخ درمانی و یا گرما درمانی به تشخیص فیزیوتراپ در موضع آسیب دیده انجام می‌شود. معمولاً در ساعات اولیه آسیب شانه تا 72 ساعت پس از آسیب استفاده از گرما درمانی مؤثر است. یخ درمانی در مراحل بعدی تجویز می‌شود.
2. درمان‌های دستی
به تمامی تکنیک‌های ماساژ برای بهبود حرکت عضلانی و تسکین دردها در ناحیه شانه گفته می‌شود. درمان‌های دستی برای بهبود درد شانه کاملاً تأثیرگذار است. در این روش فیزیوتراپ با توجه به نوع آسیب از روش‌های مختلف ماساژ در جهات مختلف برای باز شدن عضلات و بهبود عملکرد حرکتی شانه کمک می‌کند.
3. حرکت‌های کششی
حرکت‌های کششی رایج‌ترین و حتی مؤثرترین روش درمانی شانه درد است که توسط فیزیوتراپ و با توجه به نوع و شدت آسیب انجام خواهد شد. این حرکت‌های کششی به عضلات شانه اجازه می‌دهد تا دامنه حرکتی خود را اصلاح کنند. البته نوع حرکت کششی، مقدار کشش ایجاد شده به تشخیص فیزیوتراپ و با توجه به وضعیت گردن و ستون فقرات انجام خواهد شد.
4. تقویت شانه
بخش بزرگی از آسیب‌های شانه به علت ضعیف بودن ماهیچه و عضلات شانه است. در واقع عضلات ضعیف نمی‌توانند فشار وارد شده به بخش مفصل شانه را تحمل کنند. در درمان شانه درد از طریق فیزیوتراپی توجه جدی به تقویت عضلات شانه خواهد شد. این تقویت از طریق تمرینات ورزشی درمانی انجام می‌شود و در مرحله پیشرفته از درمان شانه درد پس از اصلاح حرکتی قرار دارد.
5. موبیلیزاسیون مفصل
یک روش مؤثر از فیزیوتراپی برای موضع گردن است که از طریق تحرک مفصلی در ناحیه آسیب دیده انجام می‌شود. معمولاً در مواردی که ریشه‌های شانه درد از ناحیه مهره‌های گردن هستند، اجرای این تکنیک مؤثر است. اما برای انجام آن به درک کامل از آناتومی ناحیه گردن و کتف نیاز است و باید زیر نظر فیزیوتراپ حرفه‌ای و آموزش دیده انجام شود.
6. اولتراسوند درمانی
در این روش از امواج صوتی به شکل ارتعاش برای تحریک و درمان موضع آسیب دیده استفاده می‌شود. این امواج صوتی با فرکانس بالا از طریق پوست به بافت‌های مجاور ناحیه شانه منتقل شده و با استفاده از ایجاد گرمای موضعی و عمیق باعث رفع انقباض و در نهایت تسکین درد شانه می‌شود. اولتراسوند یک روش درمانی مدرن اما کارآمد برای افزایش قابلیت کشسانی ماهیچه‌ها و درمان عارضه یخ زدگی شانه است. همچنین در بازیابی دامنه حرکتی عضلات شانه تأثیرگذار است.
7. تحریک‌های الکتریکی
از این روش غیرفعال برای تحریک و برطرف شدن انقباض عضلانی و حتی کاهش التهاب عصبی در ناحیه شانه استفاده می‌کنند.
خدمات درمان زانو درد و شانه درد در فیزیوتراپی ماهان
روش‌های فیزیوتراپی برای درمان زانو درد و شانه درد گسترده است. اما هر روشی لازم است تا با توجه به نوع آسیب، شدت آسیب و شدت درد انجام پذیرد. معمولاً پروسه درمان زانو درد با اجرای روش‌های غیرفعال و برای تسکین درد و کاهش تورم و در نهایت توانایی و انجام حرکات آغاز می‌شود. در مراحل بعدی که بیمار از شرایط حاد و مزمن دردهای آزار دهنده رها شده است، می‌توانیم از روش‌های فعال و اصلاح حرکتی تا تقویت عضلات را تجویز کنیم.
در تمام پروسه درمان تمرکز فیزیوتراپ برای بهبود حرکت و بازیابی توانایی از دست رفته موضع آسیب‌دیده است. لذا لازم است تا با معاینه دقیق مراحل مناسب درمان زانودرد و شانه درد انتخاب شوند. برای بهرمندی از انواع خدمات فیزیوتراپی درمان زانو درد و شانه درد می‌توانید از خدمات تخصصی گروه فیزیوتراپی ماهان استفاده کنید.
