آسیب‌های ورزشی حوادث متداول در دوران حرفه‌ای هر ورزشکاری هستند. عموم ورزشکاران آماتور و غیرحرفه‌ای در اثر انجام اشتباه حرکت‌ها و یا عدم آمادگی لازم با چنین حوادثی روبرو می‌شوند. حتی ورزشکاران حرفه‌ای نیز ممکن است با چنین آسیب‌هایی دست و پنجه نرم کنند. اگر چه برخی از این حوادث آنچنان عمیق هستند که چاره‌ای جز جراحی باقی نمی‌ماند؛ اما در بسیاری از موارد درمان آسیب های ورزشی از طریق روش‌های فیزیوتراپی و با مراقبت‌های کافی امکان‌پذیر است.
خدمات درمان آسیب های ورزشی شامل دوره‌های تسکین علایم درد و تورم تا درمان‌ها با هدف بازپروری و تقویت عضلات و بهبود حرکات است. اکثر آسیب‌های ورزشی ریشه در مشکلاتی مانند گرفتگی یا پارگی عضلات و در رفتن و یا شکستگی استخوان‌ها و یا پارگی رباط و منیسک و… دارند. تمامی خدمات درمان آسیب های ورزشی زیر نظر گروه فیزیوتراپی ماهان انجام شده و ورزشکاران می‌توانند از مراحل تسکین علایم تا بازپروری و بهبود حرکات و تقویت عضلات از این خدمات بهره‌مند شوند.
آسیب‌های ورزشی چه هستند؟ چه تفاوت‌هایی دارند؟
اولین قدم برای درمان آسیب های ورزشی شناسایی آنها و بررسی علت پیدا شدن چنین مشکلاتی است. متخصصین گروه فیزیوتراپی ماهان با دقت شرایط آسیب ورزشی ایجاد شده را بررسی می‌کنند تا علایم ایجاد آن و احتمال تشدید آن را ارزیابی نمایند. دسته‌بندی آسیب‌های ورزشی را در دو بحث از علت بروز آسیب‌ها و نوع بافتی که دچار آسیب شده ارزیابی می‌شوند.
آسیب‌دیدگی ورزشی با توجه به نوع بافت
از ماهیچه تا رباط و البته استخوان‌ها بیشترین بافت‌هایی هستند که در معرض آسیب‌های ورزشی قرار می‌گیرند. همه ورزش‌ها با تحرک بالایی انجام شده و قاعدتاً اندام‌های حرکتی ضعیف و یا اندام‌ها بدون گرم کردن، طاقت چنین حرکت‌های قدرتمند ورزشی را ندارند. لذا آسیب بافت‌های درگیر بدن اجتناب ناپذیر است. در فیزوتراپی این آسیب‌ها را به قرار زیر دسته بندی می‌کنیم:
1. آسیب‌های ورزشی در بافت نرم بدن:
آسیب اندام‌های نرم بدن رایج‌ترین نوع آسیب‌های ورزشی هستند که باعث ایجاد ورم و گاهاً خون‌مردگی خواهد شد. پوست، عضلات، تاندون‌ها و لیگامان‌ها مهمترین اندام‌های بدن هستند که آسیب‌دیدگی آنها در دسته‌بندی بافت‌های نرم قرار می‌گیرد. بیشتر خدمات درمان آسیب های ورزشی در این بافت‌ها نیز شامل طیف گسترده از تکنیک‌های فیزیوتراپی و در نهایت روش‌های تسکین درد و کاهش التهاب عضلانی می‌شود.
2. آسیب‌های ورزشی در بافت سخت بدن:
این آسیب‌ها تماماً در مشکلات استخوانی، غضروفی، دیسک و یا تاندون‌ها دیده می‌شوند. هر نوع ترک خوردگی، در رفتگی و یا شکستگی استخوان‌ها را در دسته‌بندی آسیب‌های بافت سخت بدن قرار داده که معمولاً دوره درمان طولانی‌تری دارند. این آسیب‌ها یا در اثر برخورد نیروی قدرتمند بیرونی به اندام‌های سخت ایجاد شده و یا در اثر فشار زیاد در حرکت‌های غیراصولی و یا ناگهانی ورزشی پیدا می‌شوند. با این وجود می‌توانیم از خدمات فیزیوتراپی برای تسکین دردها، کاهش علایم و حتی تقویت عضلات در ناحیه آسیب دیده و درمان آسیب‌های جزئی اقدام کنیم. این خدمات عموماً بر پایه تکنیک‌های حرکتی در فیزیوتراپی با هدف تقویت عضلات در اطراف ناحیه آسیب‌دیده هستند.
دسته‌بندی آسیب‌های ورزشی با توجه به علت بروز آنها
علت بروز آسیب‌های ورزشی متنوع است. از برخوردهای سنگین ورزشکاران با یکدیگر و یا برخورد با اجسام سخت تا استفاده غیراصولی و یا استفاده تحت فشار وسایل ورزشی و همچنین تداوم فشار بیش از حد طاقت اندام‌ها حین انجام ورزش‌های سخت به همراه عدم آمادگی کافی زمینه‌های جدی آسیب‌های مختلف ورزشی هستند. برای درمان آسیب های ورزشی لازم است تا علت بروز آنها را بررسی کنیم. قاعدتاً درک علت و بررسی چگونگی پیدا شدن آسیب قدم اول و اساسی برای درمان آن است. بر این اساس انواع علت‌ها در بروز آسیب‌های ورزشی به قرار زیر هستند:
1. آسیب‌دیدگی‌های مستقیم:
به هر نوع آسیب‌دیدگی در اثر برخورد مستقیم بدن ورزشکار با اجسام سخت و یا بدن دیگر ورزشکاران یا آسیب‌های ناشی از افتادن ورزشکاران گفته می‌شود. دامنه آسیب در این موارد معمولاً زیاد است و شامل مشکلاتی از قبیل شکستگی، ترک برداشتن و یا در رفتن استخوان‌ها و در مواردی شامل پارگی رباط و دیسک میان استخوان‌ها و… خواهد شد. درد ناشی از چنین آسیب‌هایی بسیار زیاد است و پس از حادثه تورم قابل توجه دیده می‌شود. عموماً برای درمان چنین آسیب‌هایی به انجام جراحی نیاز داریم؛ اما لازم است تا علایم اولیه آن از قبیل درد و یا تورم کاهش پیدا کند. بخشی از خدمات درمان آسیب های ورزشی در فیزیوتراپی مربوط به همین آسیب‌های مستقیم و کاهش شدت و علایم آنها است.
2. آسیب دیدگی‌های غیرمستقیم:
بخشی از آسیب‌های ورزشی هستند که به شکل غیرمستقیم اندام‌های حرکتی ورزشکاران را تحت تنش و یا کشش قرار داده و در نهایت به گرفتگی، پارگی و یا شکستگی می‌انجامند. این آسیب‌ها معمولاً در اثر کم‌آگاهی و یا عدم آمادگی ورزشکار حادث می‌شوند و درمان آنها نیز عموماً از طریق تکنیک‌های فیزیوتراپی امکان‌پذیر است. آسیب‌های ورزشی در اثر انجام حرکت‌های اشتباه و یا کار کردن اشتباه با وسایل و ابزارهای ورزشی از این دست موارد است. در این نوع مشکلات معمولاً اندام تحت فشار آسیب نمی‌بیند؛ بلکه آسیب‌های ورزشی در اندام‌هایی متفاوت از اندام تحت فشار ظاهر می‌شوند. به عنوان مثال هر نوع گرفتگی عضله در کتف به علت کشش بیش از حد دست‌ها یک نوع آسیب‌دیدگی غیرمستقیم است.
3. آسیب‌دیدگی‌ها به علت تحرک زیاد:
ورزش افراطی بدون در نظر گرفتن دوره ریکاوری از جمله شایع‌ترین علت آسیب‌های ورزشی هستند. این نوع آسیب‌ها معمولاً در جمع ورزشکاران آماتور رایج است. چرا که این عده چندان اهمیتی برای دوره ریکاوری پس از فعالیت‌های تحت ورزش قائل نیستند و بازه‌های انجام حرکت‌های سخت ورزشی خود را هر چه محدودتر و فشار وارد شده به بدن را هر چه بیشتر می‌کنند. عدم توجه به دوره ریکاوری به تدریج باعث آسیب‌های عمیق در اندام‌های حرکتی بدن شده که خودش را به شکل ورم و یا دردهای مزمن نشان می‌دهد. همچنین استفاده طولانی‌مدت از وسایل ورزشی غیراستاندارد مانند دویدن و یا راه رفتن طولانی مدت با کفش‌های نامناسب زمینه کافی بروز چنین آسیب‌هایی هستند. بخشی از خدمات درمانی آسیب‌های ورزشی در اثر تحرک زیاد شامل دوره‌های بازپروری و تقویت عضلانی از طریق تکنیک‌های فیزیوتراپی است.
شایع‌ترین آسیب‌های ورزشی چه هستند؟
آسیب‌های ورزشی عموماً از نوع عضلانی و یا حرکتی هستند که در اثر فشار زیاد و یا حرکت‌های اشتباه و حتی برخورد سنگین ورزشگاه با زمین و یا دیگر ورزشکاران و… ایجاد می‌شوند. شایع‌ترین این آسیب‌ها به قرار زیر هستند:
- ترک استخوانی
- پارگی تاندون‌ها
- کشیدگی و انقباض و یا تورم عضلانی
- پارگی رباط زانو و مشکلات حرکتی
- پیچ‌خوردگی مچ پا و یا بازوها
- در رفتگی و هر نوع جابجایی استخوان‌ها
- آسیب در بخش کلاهک گرداننده استخوان‌ها
چه هنگام برای فیزیوتراپی اقدام کنیم؟
بسیاری از آسیب‌های ورزشی در واقع گرفتگی و یا اسپاسم عضلانی هستند که با رعایت دوره ریکاوری و استراحت کافی و حتی حمام آبگرم برطرف می‌شوند. اما گاهاً دامنه شکل‌گیری این آسیب‌ها آن‌قدر جدی است که لازم است تا برای بررسی پزشک ارتوپد و در نهایت درمان‌های فیزیوتراپی اقدام کنید. لذا در صورت مشاهده علایم زیر حتماً به فکر مراقبت‌های پزشکی و خدمات فیزیوتراپی باشید:
- وجود هر نوع تورم و یا درد شدید
- وجود توده‌هایی در بخش‌های ضربه خورده
- هر نوع صدای نامتعارف مفاصل حین حرکت مانند ترکیدن و یا تق‌تق خوردن مفاصل
- وجود هر نوع برآمدگی و ناهنجاری‌های غیرمتعارف
- احساس ضعف در مفاصل و یا هر نوع بی‌ثباتی مفصل‌ها
خدمات فیزیوتراپی برای درمان آسیب های ورزشی
بخش بزرگی از آسیب‌های ورزشی به علت کشیدگی و یا خستگی عضلانی و مفصل است که با استراحت کافی و استفاده از تکنیک‌های فیزیوتراپی قابل درمان هستند. در عین حال آسیب‌های جدی‌تر مانند شکستگی استخوان و یا پارگی عضلات و رباط‌ها به خدمات فیزیوتراپی برای تسکین دردها، کاهش تورم و تقویت عضلانی و در نهایت آمادگی برای انجام جراحی‌ها نیاز دارند. به طور کلی خدمات درمان آسیب های ورزشی از طریق فیزیوتراپی را در موارد زیر خلاصه می‌کنیم:
- بازیابی حرکتی، تقویت عضلانی و تلاش برای جلوگیری از افت بدن و آمادگی ورزشکار
- بازیابی توان بافت آسیب دیده با هدف پیگیری از خشکی مفاصل و ضعف عضلانی
- جلوگیری از محدودیت‌های حرکتی و تلاش برای پیشگیری از توسعه و بحرانی شدن آسیب‌های ورزشی
اهمیت زمان در فیزیوتراپی آسیب‌های ورزشی
تشخیص به موقع و درست نوع آسیب به همراه انتخاب بهترین روش فیزیوتراپی در بهبود علایم و تسکین دردها و طی شدن سریع پروسه درمان آسیب های ورزشی تأثیرگذار است. آغاز درمان‌های اولیه فیزیوتراپی باید در همان ساعات ابتدایی پس از آسیب‌های ورزشی باشد. اقدامات به موقع فیزیوتراپی در اندام تازه آسیب دیده برای کوتاه شدن مدت درمان و بهبود کامل نقش دارد. در عین حال سرعت عمل در اقدامات اولیه فیزیوتراپی از تشدید آسیب و صدمات بیشتر به ورزشکار جلوگیری خواهد کرد.
کمپرس یخ، اسپری ضد درد، آتل بستن با هدف جلوگیری از حرکت‌های اضافی و… همگی از اقدامات اولیه فیزیوتراپی هستند که می‌توانند نقش برجسته‌ای در تسکین سریع دردها و پیشگیری از تشدید آسیب‌ها داشته باشند. بخشی از خدمات فیزیوتراپی درمان آسیب های ورزشی نیز مربوط به معاینه‌های اولیه و سرعت عمل برای پیدا کردن علت آسیب و تشخیص شدت آن و اتخاذ بهترین روش درمانی است.
آسیب‌های ورزشی که به خدمات فیزیوتراپی نیاز دارند
خدمات فیزیوتراپی درمان آسیب های ورزشی شامل طیف بزرگی از مشکلات حرکتی و استخوانی در اثر حوادث و یا فشار ناشی از حرکات ورزشی خواهد شد؛ اما در کل فیزیوتراپی برای تقویت و آماده‌سازی و یا بازپروری اندام‌های آسیب دیده هستند. این در حالی است که برای آسیب‌های جدی مانند شکستگی و یا پارگی عضلات باید مراحل جراحی را سپری کنیم. خدمات فیزیوتراپی برای درمان آسیب های ورزشی به قرار زیر است:
- هر نوع آسیب وارد شده به منیسک زانو
- آسیب‌های وارد شده به تادونیت‌ها و بوریست‌های شانه
- آماده‌سازی عضلات برای آغاز جراحی شکستگی‌های به وجود آمده و بازپروری عضلانی پس از درمان شکستگی‌ها
- تسکین درد و بهبود تا درمان کشیدگی اعصاب محیطی
- بازپروری پیچ خوردگی مفاصل مانند پیچ خوردگی زانو و یا مچ پا
- تقویت عضلات برای بهبود علایم و کاهش اثر پارگی رباط‌ها و تاندون‌ها
- تسکین درد و درمان کشیدگی عضلات، لیگامان‌ها و تاندون‌ها
خدمات فیزیوتراپی برای درمان آسیب های ورزشی
تکنیک‌های فیزیوتراپی برای درمان آسیب های ورزشی متعدد است که شامل اقدامات اولیه برای جلوگیری از تشدید آسیب تا مراحل تسکین درد و کاهش تورم و در نهایت درمان، تقویت عضلانی و اصلاح حرکتی می‌شود. در عین حال فیزیوتراپ‌ها می‌توانند در مراحل معاینه اولیه و تشخیص دقیق موضع آسیب‌دیده تا بررسی شدت آسیب دست به کار شوند. همچنین بخشی از خدمات فیزیوتراپی به مراحل پس از بهبود آسیب برای بازپروری و آماده سازی محیط و ورزشکار برای ادامه فعالیت‌های حرفه‌ای او است. روش‌های درمان آسیب های ورزشی با استفاده از فیزیوتراپی به قرار زیر است:
1. ماساژ درمانی:
ماساژ بخش بزرگ و البته مؤثر در خدمات فیزیوتراپی درمان آسیب های ورزشی است. عموم آسیب‌های ورزشی در اثر گرفتگی و یا کشیدگی عضلات ظاهر می‌شوند که با طی شدن مراحل ماساژ به راحتی می‌توانیم از این چالش‌های ورزشی عبور کنیم. ماساژ درمانی بخشی از دوره ریکاوری ورزشکاران است که با افزایش جریان خون در باز شدن انقباض عضلانی و نرم شدن مفصل‌های حرکتی بدن تأثیر دارد. معمولاً برای طی شدن مراحل بازیابی و یا کاهش استرس عضلانی در دوره ریکاوری از ماساژ درمانی استفاده می‌کنند.
2. کمپرس سرد و یا گرم:
استفاده از کمپرس‌های سرد و یا گرم از اولین اقدامات فیزیوتراپی پس از آسیب‌های ورزشی است که در کاهش التهاب، تورم و در نهایت تسکین دردها در اندام‌های آسیب دیده مؤثر است. استفاده به موقع از کمپرس سرد و یا گرم در ساعات اولیه پس از آسیب برای جلوگیری از شدت حادثه و نهایت طی شدن سریع‌تر درمان نقش دارد و لازم است تا به روش صحیح و با در نظر گرفتن اصول فیزیوتراپی انجام پذیرد.
3. روش‌های استفاده از ابزارهای فیزیوتراپی:
انواع ابزارهای فیزیوتراپی برای حمایت از اندام‌های آسیب دیده وجود دارد. تجهیزاتی مانند انواع بازوها، آتل‌ها، تیپ‌ها، چسب‌ها و نوارهای حمایتی و حتی دستگاه‌هایی از قبیل تکار، مگنت، شاک ویو و… در جمع ابزارهای حمایتی اندام‌های آسیب دیده قرار می‌گیرند. بخش پررنگی از خدمات فیزیوتراپی برای استفاده حرفه‌ای و مناسب از این ابزارها است تا از طریق حمایت عضلانی برای بهبود علایم دست به کار شود. در عین حال می‌توان از این ابزارها مانند انواع بازوها برای حمایت از اندام‌های آسیب دیده حین حرکات سنگین ورزشی استفاده کرد.
4. حرکت‌های تقویتی و انعطافی:
تقویت عضلات و حفظ انعطاف پذیری مفاصل بخشی از خدمات فیزیوتراپی درمان آسیب های ورزشی است. برای تقویت عضلات و تداوم انعطاف پذیری مفاصل حرکت‌های تخصصی و ورزش‌های خاصی وجود دارد که به صلاح‌دید فیزیوتراپ برای ورزشکار آسیب دیده تجویز خواهد شد. این حرکت‌ها چه در ابتدای آسیب‌های ورزشی و برای تسکین دردها و باز شدن عضلات و چه در مراحل پایانی دوره درمان و ریکاوری برای بازگشت قدرتمند ورزشکار به میادین ورزشی تأثیرگذار هستند.
5. اصلاح حرکت‌های ورزشی:
بخش بزرگی از آسیب‌های ورزشی به علت انجام حرکت‌های غلط و روش نامناسب ورزش است. این حرکت‌های اشتباه ورزشی حتی در سبک‌ترین شرایط به علت تداوم انجام آنها مستعد آسیب‌های جدی ورزشکاران هستند. اصلاح حرکت‌های ورزشی و آموزش انجام درست حرکت‌ها نیز بخشی از خدمات فیزیوتراپ‌ها برای درمان آسیب های ورزشی محسوب می‌شود.
از یخ درمانی تا ماساژ و بهره‌مندی از تجهیزات فیزیوتراپی تا به‌کارگیری حرکت‌های تقویتی و اصلاحی همگی در فهرست خدمات فیزیوتراپی برای درمان آسیب های ورزشی قرار دارند. فیزیوتراپ‌ها با توجه به نوع آسیب ایجاد شده، شدت آسیب و مشکلات عضلانی و حرکتی پس از آن است که برای چگونگی استفاده از روش‌های درمانی تصمیم‌گیری می‌کنند. در عین حال ممکن است که از چندین تکنیک مانند ماساژ درمانی تا اصلاح حرکتی را هم‌زمان تجویز نمایند. از طرفی تهیه استراتژی برای آغاز درمان تا طی شدن مراحل فیزیوتراپی و در نهایت بازپروری در مراحل نهایی و تقویت عضلانی ورزشکار الزامی است.
در تیم فیزیوتراپی گروه ماهان می‌توانید از تمامی خدمات فیزیوتراپی درمان آسیب های ورزشی بهره‌مند شوید. در گروه فیزیوتراپی ماهان از مرحله معاینه تا تشخیص شدت آسیب و اتخاذ مؤثرترین روش‌های درمانی و بازپروری کنار شما هستیم و می‌توانید برای مراحل ریکاوری و آماده‌سازی مجدد ورزشکاران به جهت بازگشت قدرتمند به میادین ورزشی از خدمات تخصصی گروه ماهان بهره‌مند شوید.
