خار پاشنه دردی عجیب و در عین حال ناراحت کننده است که در بخش زیرین پاشنه پا ظاهر شده و آن‌قدر محدود کننده است که حتی می‌تواند از راه رفتن طبیعی افراد جلوگیری کند. این عارضه در واقع یک زائده با ماهیت استخوانی است که به دلیل رسوب کلسیم در بخش‌های زیرین استخوان پاشنه ظاهر می‌شود. این استخوان زائد آن‌قدر برجسته است که حتی می‌توانیم بدون نیاز به ابزاری وجود توده آن را در پاشنه بررسی کنیم. البته راهکارهای مؤثری برای درمان خار پاشنه وجود دارد.
اگر چه جراحی ارتوپدی به عنوان راهکار درمان خار پاشنه معرفی شده است، اما تنها در شرایط بحرانی و پیشرفت بیش از حد عارضه نیاز به جراحی احساس می‌شود. در بسیاری از موارد تنها با تکیه بر خدمات درمان خار پاشنه از قبیل تکنیک‌های فیزیوتراپی و رعایت سبک زندگی می‌توانیم بر این عارضه غلبه کنیم. در ادامه با تکنیک فیزیوتراپی در امتداد خدمات درمان خار پاشنه آشنا خواهید شد. همچنین برای انجام تمامی این روش‌ها می‌توانید از خدمات تخصصی گروه فیزیوتراپی ماهان استفاده کنید.
علت عارضه خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه نوعی ناهنجاری استخوانی است که در بخش پاشنه پا ظاهر شده و علت آن را باید در کشیدگی طولانی مدت و فشار زیاد به ماهیچه‌ها و رباط‌های پا جستجو کنیم. این عارضه دردی ناگهانی نیست. مثلاً این‌طور نیست که در اثر ورزش سنگین، پیاده روی طولانی و یا ضربات و آسیب‌های ورزشی ایجاد شده باشد، بلکه ریشه‌های شکل‌گیری خار پاشنه آرام و پیوسته در طول زمان طولانی گسترش پیدا کرده و در نهایت به شکل توده‌ای استخوانی و درد آور ظاهر می‌شود.
اولین راهکار خدمات درمان خار پاشنه بررسی علت پیدا شدن آن است. فیزیوتراپ با اطلاع از سبک زندگی بیمار می‌تواند زمینه‌های شکل‌گیری خار پاشنه را بررسی کرده و متناسب با آن راهکار درمانی مؤثر را در پیش بگیرد. معمولاً انجام پیوسته حرکات به شکلی که استخوان پاشنه تحت فشار دائمی باشد، باعث ظاهر شدن خار پاشنه می‌شود. راه رفتن‌های طولانی و یا دویدن با کفش غیراستاندارد و حتی قرار گرفتن پا در موقعیت‌های نامتوازن در مدت زمان طولانی و حتی استفاده بیش از حد دمپایی به شکلی که پا دائماً در حالت غیر پایدار است، زمینه‌های شکل‌گیری خار پاشنه هستند.
از کجا بفهمیم خار پاشنه داریم؟
هر دردی در ناحیه پاشنه پا علت ظاهر شدن خار پاشنه نیست. این در حالی است که بررسی علایم برای پیدا کردن نوع و شدت عارضه بخشی از خدمات درمان خار پاشنه محسوب می‌شود. اگر چه لازم است تا شدت این عارضه را با معاینه دقیق ارزیابی کنیم؛ اما می‌توان با تکیه بر برخی از علایم زمینه ظاهر شدن خار پاشنه را ارزیابی کرد.
خار پاشنه یک ناهنجاری استخوانی است که در محل پاشنه ظاهر شده و ممکن است تا مدت‌ها علایم خاصی از قبیل درد و یا مشکل حرکتی نداشته باشد. بنابراین ممکن است که افراد مبتلا به خار پاشنه تا مدت‌ها از وجود این عارضه در پاشنه پای خود بی‌اطلاع باشند. اما اولین علایم آن از احساس دردی گنگ و آزار دهنده است که در ناحیه پاشنه پا ظاهر شده و با راه رفتن شدت آن بیشتر می‌شود.
درد خار پاشنه جایی از مرکز پاشنه پا آغاز شده و به حالتی تیر مانند تا لبه خارجی پاشنه ادامه پیدا می‌کند. این درد حین استراحت مثلاً خواب شبانه تسکین پیدا کرده و با اولین قدم‌ها مجدداً ظاهر می‌شود. البته درد خار پاشنه پس از تداوم حرکت و گرم شدن بدن مثلاً در طول روز کاهش پیدا می‌کند. اما به هر حال هر نوع گام برداشتن بر سطوح سخت، ناهموار و یا حمل بارهای سنگین زمینه رشد این درد را افزایش می‌دهد. در عین حال فرد مبتلا به خار پاشنه به راحتی می‌تواند حین درد وجود زائده استخوانی در بخش پاشنه پا را احساس کند.
روش‌های درمان خار پاشنه
درمان خار پاشنه با معاینه دقیق عارضه توسط پزشک متخصص طب فیزیکی و یا ارتوپدی انجام می‌شود. در مواردی نادر و آن‌هم با پیشرفت بسیار زیاد توده‌های استخوانی است که نیاز به جراحی برای درمان خار پاشنه تجویز می‌شود. در عموم موارد و تنها با تکیه بر تکنیک‌های توان‌بخشی از قبیل فیزیوتراپی می‌توانیم این عارضه را به طور کامل برطرف کنیم.
اولین قدم مؤثر برای درمان خار پاشنه تغییر الگوی زندگی است. در بسیاری از موارد عدم رعایت برخی موارد مانند استفاده از کفش نامناسب، استفاده بیش از حد دمپایی حین کارهای سنگین، انجام غیر اصولی حرکات ورزشی باعث ظاهر شدن این بیماری هستند که قاعدتاً تغییر سبک زندگی و رعایت اصول درست راه رفتن در درمان این عارضه نقش دارند. اگر چه پوشیدن کفش‌های مناسب و حتی استراحت راهکار مؤثری است؛ اما در صورت پیشرفت بیماری بهره‌مندی از خدمات درمان خار پاشنه با تکیه بر تکنیک‌های فیزیوتراپی الزامی است. این خدمات درمانی از طریق مهارت‌های فیزیوتراپی به قرار زیر هستند:
- حرکات کششی فاسیای کف پا
- حرکات کششی تاندون آشیل
- کمپرس گرم و یا سرد
- ورزشهای پاشنه پا
حرکات کششی فاسیای کف پا
کشش فاسیای کف پا یکی از مؤثرترین راهکارهای فیزیوتراپی است که برای درمان خار پاشنه انجام می‌شود. در این روش قرار است تا شرایط پاشنه پا را از حالت تحت فشار آزاد کرده و اجازه دهیم تا این ناحیه از پا در فضای آزادتری قرار بگیرد.
حرکت کشش فاسیای کف پا با قرار دادن باند پهن در کف پا و زیر انگشتان و کشیدن آن در دست رو به سمت بالا انجام می‌شود. در این حالت پاشنه در موقعیتی عکس حالت تحت تنش خود کشیده شده و شرایط آزادتری دارد. در خدمات درمان فیزیوتراپی خار پاشنه این حرکت را برای ۷ الی ۸ بار در روز و هر بار به مدت ۳۰ ثانیه تکرار می‌کنند.
حرکات کششی تاندون آشیل
کشش تاندون آشیل برای بهبود موقعیت پاشنه و غلبه بر عارضه دردناک خار پاشنه انجام می‌شود. این حرکت ساده در فهرست بهترین و مؤثرترین خدمات درمان خار پاشنه با تکیه بر تکنیک‌های فیزیوتراپی قرار دارد. برای انجام این حرکت نیز کافی است یک پا را جلوتر از پای دیگر قرار دهید. کف هر دو پا باید کاملاً بر سطح زمین قرار داشته باشد. حالا زمانی که بالاتنه خود را به سمت جلو مایل می‌کنید، مادامیکه کف هر دو پا همچنان به طور کامل بر روی زمین هستند، قاعدتاً احساس کشش کامل در ناحیه پاشنه را احساس خواهید کرد. این حالت همان کشش تاندون آشیل است. در این حرکت برای حفظ تعادل می‌توانید از فیزیوتراپ کمک بگیرید و یا دست‌ها را بر دیوار مقابل خود حائل کنید. انجام این حرکت برای ۷ الی ۸ بار در روز و هر بار به مدت ۳۰ ثانیه به جهت درمان خار پاشنه مفید است.
ورزشهای پاشنه پا
انجام ورزشهای هدفمند و تخصصی پاشنه پا بخش پررنگی از خدمات درمان خار پاشنه متکی بر تکنیک‌های فیزیوتراپی است. این کار لازم است تا با دقت و ظرافت کامل و زیر نظر فیزیوتراپ انجام شود. به دو روش می‌توانید ورزشهای پاشنه پا را انجام بدهید:
روش اول؛ نوشتن تجسمی با انگشت پا:
بر روی صندلی بنشینید و کف پا را در هوا به مانند زمانی که قلم در دست دارید، متمرکز کنید. تجسم کنید که انگشت بزرگ پای شما قلم است. حالا با استفاده از این قلم سعی کنید حروف الفبا و یا کلمات مختلف را در هوا و کاملاً تجسمی بنویسید. با انجام این کار پاشنه‌ی پا تحت کشش مناسب و تحرک خوبی قرار می‌گیرد. این کار را سه بار در روز و هر بار به مدت ۱۰ دقیقه انجام دهید.
روش دوم؛ برداشتن اجسام با انگشتان پا:
بر روی صندلی بنشینید و کف پا را به حالت رها در هوا نگه دارید. حالا سعی کنید که با انگشتان پای خود اجسامی کوچک مانند خودکار را از روی زمین بلند کنید. ابزارهایی باریک مانند خودکار بهترین پیشنهاد است. سعی کنید با تمام قدرت در حالیکه خودکار کاملاً در تسلط انگشتان است، آن را از روی زمین بلند کرده و به مدت ۵ ثانیه نگه دارید. روزی ۳ الی ۴ بار و هر بار به مدت ۱۰ دقیقه این تمرین را انجام دهید.
برنامه‌ریزی برای انجام حرکات ورزش پاشنه، تعداد حرکت‌ها و یا شدت انجام آنها با توجه به نوع و شدت عارضه خار پاشنه انجام می‌شود و لازم است تا مراتب انجام این حرکت‌ها را با صلاحدید فیزیوتراپ و کاملاً صحیح انجام دهید. جهت خدمات درمان خار پاشنه و اصلاح حرکتی پاشنه و اجرای تکنیک‌های فیزیوتراپی می‌توانید از خدمات فیزیوتراپی ماهان بهره‌مند شوید.
کمپرس گرم و یا سرد
استفاده از شوک‌های حرارتی مانند کمپرس آب گرم و یا استفاده از یخ برای بهبود علایم و درد خار پاشنه تأثیرگذار است. کمپرس گرم و یا سرد در اصل تکنیک‌های تسکین درد است تا فرد بیمار را برای انجام تکنیک‌های پیشرفته‌تر فیزیوتراپی و اصلاح حرکتی ناحیه پاشنه آشیل آماده کنیم.
ماساژ آبگرم:
در این روش با قرار دادن پاها در آب گرم و ماساژ ناحیه پاشنه برای تسکین درد خار پاشنه اقدام می‌کنند. در خانه نیز می‌توانید هر روز پس از بیرون آمدن از رختخواب پای خود را در آب گرم ماساژ دهید.
ماساژ یخ:
در این تکنیک از قطعات یخ برای ماساژ سرد ناحیه پاشنه پا استفاده می‌شود. نوع تماس یخ باید به شکل دایره‌ای در تمام ناحیه پاشنه پا باشد. به شکلی که با حرکات دایره‌ای کل فضای پاشنه را تحت تأثیر تنش دمای سرد یخ قرار دهد. در خانه نیز می‌توانید از تکنیک تحریک یخ برای تسکین دردهای خار پاشنه استفاده کنید؛ اما به هر حال لازم است که زیر نظر فیزیوتراپ برای انجام این روش اقدام کنید. همچنین می‌توانید برای تسکین درد خار پاشنه در طول روز و یا پس از یک پیاده روی طولانی از کمپرس یخ استفاده کنید.
راهکارهای طب فیزیکی برای درمان خار پاشنه
علاوه بر خدمات فیزیوتراپی خار پاشنه برخی از تکنیک‌های طب فیزیکی برای درمان این عارضه تأثیرگذار هستند. مانند:
- قرار دادن پد پاشنه و یا کفی طبی در کفش: پد و یا کفی برای خار پاشنه موجود است که باید آن را با صلاحدید متخصص طب فیزیکی تهیه کرده و به شکل دائمی در کفش‌های خود استفاده کنید.
- کفش‌های طبی: کفش‌های طبی، پاشنه پا را حین حرکت در موقعیت مناسب قرار داده که در تسکین درد خار پاشنه و حتی کاهش علایم آن تأثیرگذار است.
- چسب‌های ورزشی: نوعی چسب مخصوص با نام Taping تولید شده است که برای کاهش دردها و البته بهبود علایم خار پاشنه تأثیرگذار است. استفاده مناسب از این چسب‌ها در کاهش فشار و برطرف شدن تنش روی پاشنه حین حرکت نقش دارد.
- آتل‌بندی: یک نوع آتل مخصوص خار پاشنه طراحی شده است که استفاده از آن هنگام شب و حین خواب است. در تمام مدت خواب این آتل، تاندون آشیل پاشنه را در حالت کششی قرار می‌دهد. به نوعی شبیه‌ساز حرکت فاسیای کف پا است و در تسکین درد صبحگاهی نقش دارد.
تجویز داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند پروفن، مفنامیک و حتی ایندومتاسین البته زیر نظر متخصص طب فیزیکی و یا ارتوپد یکی دیگر از روش‌های درمانی است. در عین حال برای حالت‌های پیشرفته خار پاشنه ممکن است از روش‌هایی مانند تزریق کوریتزون که داروی ضد التهابی است و حتی جراحی خار پاشنه استفاده شود.
شاک ویو تراپی
شاک ویو تراپی روشی مؤثر برای کاهش دردها، بهبود علایم و در نهایت درمان خار پاشنه است. این دستگاه در سطح مدرن‌ترین خدمات درمانی خار پاشنه متکی بر تکنیک‌های فیزیوتراپی قرار دارد. روش اجرای این تکنیک براساس توزیع امواج شاک ویو در ناحیه پاشنه پا است.
فیزیوتراپ امواج شاک ویو را پس از مالیدن ژل مخصوص بر روی نواحی پاشنه پای آسیب دیده می‌گستراند. این کار با مماس قرار دادن دستگاه بر روی سطح پاشنه انجام می‌شود. برای درمان خار پاشنه لازم است تا در کنار دیگر روش‌ها و بهبود سبک زندگی از تکنیک شاک ویو تراپی در چند روز متوالی و هر بار به مدت حداکثر ۱۵ دقیقه استفاده کنید. برای بهره‌مندی از خدمات درمان خار پاشنه با استفاده از تکنیک شاک ویو تراپی می‌توانید از خدمات فیزیوتراپی ماهان بهره‌مند شوید.
پس از بهبود خار پاشنه چه‌کار کنیم؟
بهبود علایم و تسکین دردها تنها مقدمه‌ای برای درمان خار پاشنه هستند و قاعدتاً این عارضه در صورت تداوم سبک زندگی غلط مجدداً باز می‌گردد. لذا توصیه شده است که پس از بهبود علایم بیماری حتماً در سبک زندگی خود تجدید نظر کنید. استفاده از پد پاشنه در تمامی کفش‌ها و حتی بهره‌مندی از کفش طبی الزامی است. در عین حال فرد بهبود یافته باید مهارت کافی برای انجام حرکات کششی پاشنه را کسب کرده و با یک برنامه منظم روزانه از این حرکات جهت تقویت ناحیه پاشنه و تاندون آشیل پای خود استفاده کند.
توصیه‌هایی برای پیشگیری از خار پاشنه
خدمات درمانی خار پاشنه با استفاده از تکنیک‌های فیزیوتراپی و یا طب فیزیکی و حتی جراحی در نهایت با تسکین درد و رفع عارضه همراه است. اما بهترین اقدام پیشگیری از وقوع چنین عارضه‌ای است. خار پاشنه یک عارضه سخت استخوانی است که تحت تأثیر شرایط نامناسب محیطی و سبک زندگی غلط ظاهر می‌شود. لذا کافی است الگوی زندگی خود را برای پیشگیری از خار پاشنه و جلوگیری از ظاهر شدن مجدد این عارضه بهبود بخشید.
- بهتر است که از انجام فعالیت‌های سنگین ورزشی و یا شغلی که منجر به فشار زیاد بر پاشنه پا هستند، خودداری کنید.
- تا حد ممکن رفت‌وآمد با دمپایی را خصوصاً حین انجام کارهای سخت و سنگین کنار بگذارید و از کفش‌ها با طراحی راحت و استاندارد استفاده کنید.
- از کفش‌هایی استفاده کنید که در قسمت پاشنه آنها نوعی بالشتک پلاستیکی و یا نمدی قرار داده باشند.
- از کفی‌های طبی مخصوص خار پاشنه در کفش خود استفاده کنید.
- در دوران بیماری و حتی پس از درمان تا آنجا که ممکن است، بر روی پاشنه خود فشار نیاورید.
- استراحت کنید. استراحت بهترین راهکار تسکین دردهای خار پاشنه است. از طرفی تا آنجا که ممکن است از ایستادن‌های طولانی بدون حرکت و یا ماندن طولانی مدت بر پاشنه یک پا جداً خودداری کنید.
جمع‌بندی
خار پاشنه اگر چه عارضه آزار دهنده و گنگی است؛ اما روش تسکین دردها و حتی درمان علایم آن به سادگی و با رعایت نکته‌هایی از نوع کفش پوشیدن، نوع راه رفتن و استراحت کافی انجام می‌شود. در عین حال بیشتر علایم و دردهای این عارضه از طریق تکنیک‌های مؤثر فیزیوتراپی درمان می‌شوند. البته لازم است تا نوع و شدت عارضه و همچنین حجم توده استخوانی ناهنجار توسط پزشک متخصص معاینه شده و روش‌های مؤثر درمان آن با صلاحدید فیزیوتراپ تجویز شود. به هر صورت با مشاهده علایم خار پاشنه و صرفاً با انجام حرکات کششی تاندون آشیل و استفاده از کفی طبی برای درمان بی‌برنامه این عارضه اقدام نکنید.
عارضه خار پاشنه به سادگی و با طی شدن درست تکنیک‌های فیزیوتراپی درمان خواهد شد. برای بهره‌مندی از تمامی خدمات درمان خار پاشنه متکی بر روش‌های فیزیوتراپی می‌توانید از خدمات تخصصی گروه فیزیوتراپی ماهان بهره‌مند شوید. در این مرکز به مجهزترین تجهیزات و خبره‌ترین فیزیوتراپ‌ها جهت معاینه، بررسی علایم بیماری و در نهایت ارائه یک برنامه درست درمانی دسترسی دارید و می‌توانید مسیر بهبود علایم بیماری خود را به سرعت سپری نمایید.
