تیپینگ از تکنیک‌های مؤثر در فیزیوتراپی است که بر قاعده بی‌حرکت کردن عضو اما با کمترین تأثیر در تحرک بدن بیمار انجام می‌شود. از این روش برای بی‌حرکت نگهداشتن اندام‌های آسیب دیده در سیستم‌های عضلانی و یا اسکلتی بدن استفاده می‌کنند. روش تیپینگ از رایج‌ترین تکنیک‌ها در نزد ورزشکاران است. چرا که به آنها این فرصت را می‌دهد که با وجود قابلیت حرکتی و انجام تمرینات ورزشی از اندام آسیب دیده عضلانی و یا اسکلتی خود به طور کامل محافظت کنند. این روش با استفاده از بانداژ نواحی اطراف اندام عضلانی و یا اسکلتی آسیب دیده انجام می‌شود.
تشخیص اینکه از چه روشی برای بانداژ عضو استفاده شود و یا شدت محدودیت حرکتی اندام آسیب دیده چه اندازه باشد، تماماً بر عهده فیزیوتراپ است. اما فیزیوتراپ‌ها که همیشه همراه افراد خصوصا ورزشکاران نیستند. لذا معمولاً در کنار بانداژ عضو آسیب دیده مراحل آموزش آن و روش اصولی محدود کردن اندام هدف به بیمار که می‌تواند ورزشکاری حرفه‌ای باشد، آموزش داده خواهد شد. در این مقاله از تیم فیزیوتراپی ماهان قصد داریم تا از روش تیپینگ در فیزیوتراپی از اجرا تا مزایا و محدودیت‌های آن صحبت کنیم.
اهمیت تیپینگ در فیزیوتراپی
روش تیپینگ بهترین تکنیک برای بی‌حرکت کردن عضو با کمترین محدودیت است. تمامی روش‌های بی‌حرکت کردن عضو ذاتاً محدود کننده هستند؛ اما در تیپینگ افراد چندان محدودیتی را تجربه نخواهند کرد. همین نکته ساده گویای اهمیت این روش در فیزیوتراپی است. چرا که بی‌اندازه مورد توجه ورزشکاران با آسیب‌های عضلانی و یا اسکلتی قرار دارد.
اهمیت تیپینگ برای بی‌حرکت کردن عضو آسیب دیده است تا پروسه درمان آن به طور کامل سپری شود. همچنین برای بهبود جریان خون در بافت آسیب دیده نقش دارد و در کل از اعضای تحت تنش بدن حین کارهای سنگین مانند تمرینات ورزشی محافظت خواهد کرد. در عین حال حتی می‌توانیم از روش تیپینگ برای محافظت اندام‌های سالم بدن زیر فشارهای سنگین حرکتی استفاده کنیم. به عنوان مثال ورزشکاران می‌توانند از روش بانداژ کردن تیپینگ برای محافظت از مچ دست‌های خود حین انجام فعالیت‌های سنگین استفاده کنند. برای بانداژ کردن بخش‌های آسیب دیده و یا تحت فشار بدن از انواع نوارهای الاستیکی و یا غیر الاستیکی استفاده می‌کنند.
اهداف بانداژ به روش تیپینگ در فیزیوتراپی چیست؟
اهداف کلی برای اجرای روش تیپینگ در فیزیوتراپی گسترده است. در کل هدف نهایی از این نوع بانداژ کردن برای بی‌حرکت نگهداشتن اندام‌های آسیب دیده و یا بی‌حرکت کردن اندام‌ها تحت فشار زیاد است. اما چرا به این بی‌حرکت کردن اندام‌ها آنهم با متد تیپینگ نیاز داریم؟ اهداف تیپینگ به قرار زیر است:
- کاهش درد در آسیب‌های عضلانی و یا اسکلتی
- تسریع روند بهبود آسیب‌ها
- کنترل التهاب از بین بردن تورم‌ها پس از آسیب
- کمک به افزایش گردش خون در موضع آسیب دیده
- کمک به ریکاوری سریع‌تر ورزشکاران خصوصاً ورزشکاران با آسیب‌های جزئی عضلانی
- امکان اجرای حرکت‌ها در دامنه محدود و کنترل شده
- محافظت از اندام‌های آسیب دیده و حتی محافظت از اندام‌های سالم اما در معرض فشارهای سنگین و پی‌درپی
- جلوگیری از آسیب‌های ورزشی و یا صدمات حین اجرای فعالیت‌های سنگین
روش تیپینگ در چه مواردی کارایی دارد؟
بی‌حرکت کردن اعضا یک روش مؤثر برای طی شدن دوره درمان آسیب‌های عضلانی و اسکلتی است. اما این روش‌ها تا حدود قابل توجهی محدود کننده هستند. قرار نیست که افراد با هر نوع عارضه و یا آسیب بخشی از توانایی حرکتی خود را برای مدتی از دست بدهند. کاربرد روش تیپینگ به نوعی محدود کردن اندام است. مادامیکه قابلیت حرکت همچنان برای بیمار وجود دارد. مهمترین موارد کاربردی بانداژ به روش تایپینگ در فیزیوتراپی به قرار زیر است:
- کاهش التهاب مفاصل پس از آسیب‌های ورزشی و یا آسیب حین اجرای کارهای سنگین
- بهبود شرایط و طی شدن پروسه درمان کشیدگی عضلات در آسیب‌های ورزشی
- درمان دررفتگی زانو
- کنترل درد در اثر شکستگی و یا دررفتگی استخوان‌ها در قفسه سینه
- کاهش دردها در اندام‌های فوقانی و متحرک بدن از قبیل کتف، شانه و دست‌ها
- کمک به درمان وضعیت پاسچر در افراد با کیفواسکولوزیس
- طی شدن دوره درمان پیچ خوردگی مچ پا
- رفع خار پاشنه
- طی شدن پروسه درمان سندروم تاندون آشیل
- محافظت از مچ دست خصوصاً برای تنیس بازها
- کمک به پروسه درمان سندرم تونل کارپال
روش‌های تیپینگ چه هستند؟ و به چه صورت اجرا می‌شوند؟
روش‌های بانداژ برای محدود کردن دامنه حرکتی اندام‌ها از طریق تیپینگ متنوع است. اما چگونگی اجرای این روش‌ها به تشخیص فیزیوتراپ و یا صلاحدید او انجام خواهد شد. به مانند هر پروسه درمانی لازم است تا بیمار تحت معاینه بالینی فیزیوتراپ قرار بگیرد. فیزیوتراپ نوع و شدت آسیب ایجاد شده را بررسی خواهد کرد و سپس برای استفاده از روش‌های مختلف بانداژ در تیپینگ تصمیم‌گیری می‌کند. انواع تکنیک‌ها در بانداژ تیپینگ به قرار زیر هستند:
- روش Mechanical Correction: متداول‌ترین متد اجرای تایپینگ است که برای ثابت نگهداشتن عضو آسیب دیده در جایگاه خود به کار گرفته می‌شود.
- روش Tendon Correction: یک روش برای تغییر وضعیت بافت آسیب دیده است تا به این ترتیب از فشار بیرونی حین حرکت بر روی تاندون، رباط و یا لیگامان‌ها کاهش پیدا کند.
- روش Space Correction: یک روش مؤثر برای کاهش احساس درد است. در این تکنیک از باندهای ارتجاعی برای بلند کردن غشای پوستی از روی گیرنده‌های عصبی بافت‌های زیرین استفاده می‌کنند. همچنین از این تکنیک برای بهبود جریان خون در بافت آسیب دیده استفاده می‌شود.
- روش Lymphatic Correction: از تکنیک‌های مؤثر بانداژ برای رفع فشار لنفاوی است. در عین حال برای بهبود جریان لنف تأثیرگذار است.
- روش Functional Correction: روشی برای محدود کردن دامنه حرکتی است. زمانی که نمی‌خواهیم کل حرکت اندام محدود شود؛ اما نباید دامنه حرکتی اندام آسیب دیده از حدی تجاوز نکند، این تکنیک تیپینگ به کار گرفته خواهد شد.
نحوه عملکرد تیپینگ در فیزیوتراپی
برای اجرای بانداژ به روش تیپینگ از نوارهای مقاوم در برابر آب با قابلیت ارتجاعی استفاده می‌کنند. به این نوارها اصطلاحاً کینزیولوژی گفته می‌شود که نوعی چسب بسیار مقاوم و پایدار است و آن را با ترکیبی از نایلون و پنبه تهیه می‌کنند. این نوارها به مانند پوست از قابلیت ارتجاعی بالایی برخوردار هستند. بنابراین در صورت استفاده به عنوان بانداژ هیچ محدودیت حرکتی را ایجاد نمی‌کنند.
هدف از اجرای این بانداژ ارتجاعی بلند کردن پوست از بافت‌های زیرین آنها است. بافت‌های زیرین پوست پر از گیرنده‌های حسی هستند که برای درک شرایطی از قبیل لمس کردن، دما، فشار و… کارایی دارند. همچنین عامل محرک و شناسایی درد محسوب می‌شوند. وقتی از نوارهای ارتجاعی تیپینگ استفاده می‌کنند، در واقع بدون محدودیت حرکتی می‌توانیم فشار سطح پوست را از روی بافت‌های زیرین آن کمتر کنیم. به این ترتیب سیگنال‌های ارسالی به مغز از طریق گیرنده‌های حسی زیرپوستی تغییر می‌کند و افراد درد کمتری را حس خواهند کرد.
روش تایپینگ در کدام اندام‌های بدن تأثیرگذار است؟
تکنیک تیپینگ هنر ثابت نگهداشتن اندام‌های آسیب دیده با کمترین محدودیت حرکتی است تا به این ترتیب پروسه درمان و ریکاوری آن عضو سپری شود. قاعدتاً هدف‌گذاری این روش برای مدیریت اندام‌های حرکتی اما آسیب دیده و یا تحت فشار است. لذا بانداژهای ارتجاعی تایپینگ را می‌توانیم در بهبود عملکرد اندام‌های زیر استفاده کنیم:
- از بانداژ با استفاده از تیپینگ برای مهار حرکتی مچ پا در مواردی از قبیل در رفتگی و یا آسیب به تاندون مچ پا استفاده می‌کنند.
- برای ثابت نگهداشتن فضا میان استخوانی در زانو با هدف محافظت از رباط صلیبی آسیب دیده کارایی دارد. تکنیک بانداژ با تیپینگ برای مهار زانوهایی که مکرر خالی می‌کنند، توصیه می‌شود.
- تیپینگ برای ثابت نگهداشتن و برطرف شدن فشار بر روی زانوها جهت محافظت از مفاصل آسیب دیده آن تأثیرگذار است.
- از بانداژ تیپینگ می‌توانیم برای محدود کردن و یا از تنش خارج کردن ستون فقرات استفاده کنیم. در مواردی با آسیب‌های ستون فقرات و یا دردها ناشی از کشیدگی عضلات و تاندون‌ها استفاده از بانداژ به روش تیپینگ سودمند است.
- از این روش برای کاهش التهاب عضلانی، مفصل‌ها و حتی تاندون‌ها در قسمت همسترینگ نیز استفاده می‌شود.
در چه مواردی نمی‌توانیم از تیپینگ استفاده کنیم؟
اگر چه تیپینگ یک روش ایده‌آل برای محدود کردن حرکات و رهاسازی عضلات تحت تنش حین فعالیت‌های روزمره و حتی فعالیت‌های سخت مانند تمرینات ورزشی است؛ اما لزوماً برای هر نوع عارضه و یا آسیب ورزشی توصیه نمی‌شود. تشخیص اینکه آیا متد تیپینگ در درمان و یا بهتر کردن وضعیت و حتی رفع فشار اندامی تأثیرگذار است، بر عهده فیزیوتراپ است. در کل اجرای این روش برای برخی شرایط امکان پذیر نیست. از قبیل:
- افرادی که از ترمبوز وریدی عمیق در اندام‌های حرکتی برخوردار هستند.
- هر نوع شکستگی در بافت‌های اسکلتی بدن
- بیماران دیابتی
- بیمارانی که حساسیت پوستی شدیدی دارند
- بیماران مستعد عفونت‌های سیستمی و یا آلرژیک
- وجود تومور در بافت هدف
- وجود زخم در موضع آسیب دیده
مزایای استفاده از روش تیپینگ
با فرض اینکه در فهرست این شرایط ممنوعه مطرح شده از بحث قبلی نیستید، بهره‌مندی از روش بانداژ تیپینگ برای محدود کردن دامنه حرکتی و حتی بی‌حرکت کردن برخی اندام‌ها به شکل کلی و یا موضعی مزایایی دارد که به قرار زیر هستند:
- برای بازیابی حرکات مفصل پس از جراحی های سنگین سودمند است.
- به سریع‌تر شدن پروسه درمان و بهبود بافت‌های نرم آسیب دیده کمک می‌کند.
- از تداوم فشار حین حرکت بر روی اندام‌های آسیب دیده جلوگیری خواهد کرد.
- دامنه حرکتی امن برای اندام آسیب دیده و حتی اندام سالم در جابجایی‌های سخت و سنگین مانند تمرینات ورزشی ایجاد خواهد کرد.
- از رباط‌ها و مفاصل در اندام‌های آسیب دیده محافظت می‌کند.
- برای تسکین دردها با قابلیت رهاسازی پایانه‌های عصبی زیر پوستی تأثیرگذار است.
- از ادامه آسیب‌های ورزشی و یا هر نوع آسیب در اثر حرکات سنگین و پرفشار جلوگیری خواهد کرد.
انواع روش‌های بستن و بانداژ در تیپینگ
در اجرای محدودیت حرکتی با روش بانداژ تایپینگ از باندهای ارتجاعی با قابلیت چسبندگی بالا از نوع ضد آب استفاده می‌شود. اما نحوه بانداژ در چگونگی مهار حرکتی عضله آسیب دیده نقش دارد. اگر چه روش بستن این بانداژها متنوع است و با صلاحدید فیزیوتراپ ممکن است متدهای گوناگون و یا تلفیقی داشته باشد؛ اما در کل می‌توانیم روش‌های بستن را در چند گروه مشابه دسته بندی کنیم که به قرار زیر هستند:
بستن تیپینگ به روش Y:
یک سبک بانداژ متداول است که با هدف مهار و یا ساده کردن حرکت عضلانی استفاده می‌شود. در این روش با تکنیک احاطه عضله هدف می‌توانیم از دامنه حرکت آن کاسته و محافظت در مقابل تنش و فشار را انجام دهیم.
بستن تیپینگ به روش I:
سبک بانداژ تایپینگ به شکل دمبلی است که به حرف I انگلیسی شباهت دارد. در آسیب‌های حاد ورزشی و یا شغلی و همچنین مهار ادم و دردها از این روش بانداژ تایپینگ استفاده می‌کنند. در عین حال سبک مناسبی برای بهبود پاسچر است.
بستن تیپینگ به روش X:
بانداژ ضربدری است که به حرف X انگلیسی شباهت دارد. محل تلاقی خطوط بانداژ شده نیز نقطه هدف از مهار سازی حرکت عضله آسیب دیده است.
بستن تیپینگ به روش WEB:
روش بانداژ شبکه‌ای است که در آن نوارها از یک نقطه مشترک آغاز شده اما در ادامه به طرفین ناحیه آسیب دیده گسترش پیدا می‌کنند. از این روش برای مهار ادم و یا درمان مشکلات لنفی استفاده می‌کنند.
توصیه‌هایی برای بهره‌مندی از روش تیپینگ در فیزیوتراپی
تیپینگ در فیزیوتراپی خصوصاً برای آسیب‌های ورزشی بسیار متداول است. تا جاییکه می‌توان از محدودیت حرکتی ایجاد شده برای محافظت از اندام‌های آسیب دیده بدون اعمال فشار بر آنها حین حرکات سنگین استفاده کرد. کل ماجرا قرار دادن یک چسب ضد آب در موضع آسیب دیده است. اما اهمیت ماجرا در شناسایی موضع آسیب دیده و استفاده مناسب از نوارهای تیپینگ در ناحیه هدف است. زیرا اثر بخشی تیپینگ تنها در صورتی است که عضله و یا تاندون آسیب دیده را از حرکت زیاد و سنگین بازداریم.
توصیه می‌کنیم که مراحل معاینه و تشخیص روش بانداژ را نزد گروه فیزیوتراپی ماهر و آموزش دیده سپری کنید. اما از آنجا که پس از طی شدن این مرحله نسبت به موضع آسیب دیده آگاه هستید و بهترین روش بانداژ را می‌دانید، حالا می‌توانید تحت آموزش، مهارت بانداژهای بعدی را داشته باشید. هر چند لازم است تا زیر نظر فیزیوتراپ این پروسه را سپری کنید. برای بهره‌مندی از خدمات تکنیک تیپینگ در فیزیوتراپی می‌توانید از خدمات ما در گروه فیزیوتراپی ماهان بهره‌مند شوید.
درمورد روش تیپینگ با استفاده از چسب های مخصوص سعی در اصلاح راستای ساختار معیوب یا برداشتن فشار از روی بافت مورد نظر می شود.
درحین و پس از انجام پروسه درمان، آموزش های لازم جهت روش صحیح انجام کارهای روزمره در محل کار، منزل، رانندگی داده می شود تا روند درمانی با اشکال مواجه نشود. همچنین ورزش های لازم در موارد لازم برای انجام در منزل آموزش داده می شود تا پروسه درمان کامل شده و احتمال عود بیماری به حداقل برسد.
